Yeme Bozuklukları

Yeme Bozukluğu

Sağlıklı beslenme büyümenin temelidir. Besleme yalnızca fiziksel gelişim için gerekli gıdayı sağlamaz. Buna ek olarak duygusal gelişim açısından da önemi büyüktür. Beslenme; anne babalara bebekleri ile nitelikli zaman geçirmek için fırsat sağlar. Bebeği beslerken ten teması kurulur, var olan ilişkiyi geliştirme olanağı sağlar. Yeme bozuklukları genellikle kronik seyir eden, gerek tıbbi komplikasyonlar, gerekse eşlik edebilecek ek psikiyatrik hastalıklar nedeni ile yaşamı tehdit eden toplum ruh sağlığı sorunudur. Toplumda görülme sıklığı görece fazla olmasına karşın (%10) klinik başvuru ve yardım arayışı kısıtlıdır. Bu yazıda çocuk ve ergenlerde görülen PİKA, Ruminasyon Bozukluğu, Anoreksiya Nervoza, Bulumiya Nervoza ve Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunu hakkında bilgi verilecektir.

PİKA nedir?

Çocukların besin özelliği taşımayan ve yenilebilir olmayan maddeleri ısrarla yemesi olarak tanımlanmaktadır. PİKA’sı olan küçük çocuklar boya, sıva, saç ya da kumaş yerken, daha büyük yaştaki çocuklar; kum, böcek, yaprak ya da taş yiyebilirler. Küçük çocuklarda nesneleri ağıza götürme ve bazen de yenmesi görülebilmektedir. Bu nedenle bu belirtinin çocuğun gelişim dönemine göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Çoğunlukla 18-24 ay civarında ortaya çıkmaktadır. Gelişim geriliği, otizm ve demir eksikliği anemisinin neden olabildiği düşünülmektedir. Buna ek olarak ihmal, istismar, düşük sosyoekonomik düzey ile PİKA arasında bağlantı bulunmuştur.

PİKA varlığında genel tıbbi değerlendirmenin yapılması, vitamin eksiklikleri açısından değerlendirilmesi ve risk faktörleri değerlendirilerek psikososyal müdahale planlanması önerilmektedir.

Ruminasyon Bozukluğu nedir?

Ruminasyon bozukluğu tiksinme bulantı, kusma, olmaksızın mide içeriğinin tekrarlayıcı olarak ağıza getirilmesi ve yeniden çiğnenerek yutulması ya da dışarı atılmasıdır. Bu esnada çocuğun bakışlarında donuklaşma, hareketsizlik ve haz alma gözlemlenebilir. Gelişim geriliği olan çocuklarda herhangi bir yaşta görülebilir. İhmal, istismar, aile çatışması ve bağlanma sorunları nedenleri arasındadır. Reflü ile birlikte görülebilir. Ruminasyon bozukluğunda ağızda yaralar, dişlerde çürükler, yemek borusunda yanma, sıvı kaybı görülebilmektedir. Ağır olgularda hayatı tehdit eden tablolar oluşabilmektedir. Tıbbi değerlendirme ile neden olan ek hastalık olup olmadığı ayırıcı tanı açısından önemlidir. Ayırıcı tanı sonrasında bağlanma ve ev içi ilişkilerin değerlendirilmesi sonrasında psikososyal müdahaleler yapılması önerilmektedir.

Anoreksiya Nervoza nedir?

Anareksiya nervozada kilo almaktan aşırı korku, zayıf bir bedene sahip olma arzusu ve bedeni algılamada bozukluk olması temel belirtilerdir. Hastalarda kilo vermek amacı ile aşırı spor yapma, katı diyetler uygulama, tek başına yemek yeme, yeme ile ilgili uyaranlardan kaçınmak için sosyal aktivitelere katılmama, kalori hesaplama gibi belirtiler görülebilir. Geçmiş yaşamlarında kilo nedeni ile akran zorbalığına maruz kalmış olabilirler. Çoğunlukla diyet yapma öyküleri mevcuttur. Diyet sonrasında çevreden gelen olumlu yorumlar kilo verme isteğinin devam etmesini pekiştirebilir.

Kilo verme birçok fiziksel ve bilişsel belirtiyi beraberinde getirir. Saç dökülmesi, ciltte kuruluk, sıvı kaybı, büyüme geriliği, ergenliğe girmede gecikme, sindirim sistemi sorunları, kalp atımında yavaşlama görülebilecek fiziksel belirtilerden bir kısmıdır. Kilo verme ve eş zamanlı olarak depresyon varlığı ile günlük aktiviteleri yapmaktan kaçınma, dikkat ve konsantrasyon sorunları, algılamada yavaşlama görülebilecek bilişsel belirtilerdir. Anoreksiya nevroza hastalığı için gidişatı belirleyen en önemli etkenlerden biri müdahale öncesinde hastalık ile geçirilen süredir. Bu nedenle yukarıda söz edilen belirtilerden şüphelenildiğinde hızlıca başvuru yapılması önerilmektedir. Oluşabilecek tıbbi sorunlar için ek olarak çocuk hastalıkları hekimi tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.

Kanıtlanmış ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Depresyon gibi eşlik edebilecek ek tanılar için ilaç tedavisi gerekli olabilir. Aile terapisi, bilişsel psikoterapi ve kişilerarası ilişkiler psikoterapisi önerilen tedavi yöntemleridir.

Bulimiya nevroza nedir?

Bulumiya nevroza aşırı yeme atakları ve bunu telafi etmek için kusmaların olduğu bir yeme bozukluğu tablosudur. Genellikle kiloları normal ya da normalin biraz üstündedir. Anoreksiya nervozadaki gibi ince bir bedene sahip olma arzuları vardır. Sıklığı anoreksiyaya göre daha fazladır. Kızlarda daha sık görülür. Genç kızlarda %1 civarında görülmektedir. Yeme esnasında kontrol kaybı tanımlarlar, bazen de hatırlamadıklarını belirtiler. Çoğunlukla bu ataklardan utanıldığı için gizli olarak yaparlar. Birçok zaman bu ataklar olumsuz duygular ile baş etmek için kullanılır. Kusmaya bağlı diş minesinde erozyon, tükürük bezlerinde büyüme, kendini kusturma nedeni ile elde yara izi, kalpte ritim bozukluğu ve elektrolit dengesizlikleri görülen belirtiler arasındadır.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu nedir?

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu’nun en temel belirtisi tıkınırcasına yeme ataklarıdır. Bu ataklar esnasında kişi kontrolü kaybettiğini hisseder, normalden daha hızlı yer ve/veya yeme sonrasında kendisinden tiksinme görülebilir. Olumsuz duyguların üstesinden gelmek için kullanılan bir strateji olabilir. Obezite açısından risk altındadırlar. Depresyon, kaygı bozukluğu gibi rahatsızlıklara ek olarak Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu eşlik edebilir. Diğer yeme bozukluklarına benzer olarak etkinliği tam olarak kanıtlanmış bir ilaç tedavisi bulunmamaktadır. Depresyon gibi eşlik edebilecek ek tanılar için ilaç tedavisi gerekli olabilir. Aile terapisi, bilişsel psikoterapi ve kişilerarası ilişkiler psikoterapisi önerilen tedavi yöntemleridir.