İNTERNET KULLANIMI VE BAĞIMLILIK

İnternet, yıllar boyunca artan bir hızla tüm dünyaya yayılarak günlük hayatımızda vazgeçilmez bir şekilde yerini çoktan almış durumda! Genel kullanım açısından baktığımızda internet çeşitli ürün ve hizmetler sunarak hayatımızı kolaylaştırmakta ve bize zaman tasarrufu sağlar. Aynı zamanda müzik, video ve oyun içerikli site ve uygulamalar ile eğlence de sunmaya başlayan internet hayatımızdaki yerini adeta sağlamlaştır halde. Bununla birlikte internet; sosyal ağ uygulamaları, oyun, müzik ve video uygulamaları ve siteleri gibi insanlara keyif veren ve hoşça zaman geçirten içeriklerin artmasıyla birlikte artık çoğu kullanıcının üzerinde sürekli zaman harcamaya başladığı bir alışkanlık haline dönüşmüştür.

İnternet kullanım alanları ele alındığında en yaygın kullanım alanının sosyal medya olduğu görülmektedir. Sosyal medya insanların birbirleriyle takipte olmalarına ve her an haberleşebilmelerine aynı zamanda insanların birbirleriyle anlık olarak duygu, düşünce, ilgi ve bilgi paylaşımına olanak tanımaktadır. Bu sayede hem sosyal hem de duygusal anlamda insanları besleyen bir araç haline gelmektedir ve kullanım alışkanlığı sürdürülmektedir.

İnternet bağımlılığı, Young (1996) tarafından insanların internet kullanım isteğine bir türlü dizgin vuramamaları, internetsiz geçirilen zamanın önemsiz görünmesi ve insanların internete erişemediği zamanlarda diğer bağımlılıklarda olduğu gibi yoksunluk belirtileri (aşırı sinirlilik hali ve saldırganlık) göstermeleri olarak ifade edilmiştir. Aynı zamanda İnternet Bağımlılığı farklı şekilde ortaya çıkan fiziksel problemlerin yanı sıra zihinsel problemleri de beraberinde getirebilen bir dürtü kontrol bozukluğu olarak da tanımlanmıştır (Karagözoğlu Aslıyüksek, 2017). Bu durumda internet bağımlılığında öne çıkan iki temel sorun alanı, internet kullanımının engellenemeyen ve kişiye zarar verici bir şekilde devam etmesidir.

İnsanlar internet kullanımında zamanla artan bir kontrol kaybı yaşarlar. İnternet bağımlılığında insanlar gittikçe daha fazla internet başında vakit geçirmeye başlarlar ve internete girme düşüncesi yüzünden başka bir düşünceye odaklanamazlar. Buna bağlı olarak da kendilerini sıkıntılı ruh halleri içerisinde bulmakta ve devamında günlük hayatlarında (iş, okul, sosyal hayat, roller vb) işlevsellik kaybı yaşarlar. Aynı zamanda internete erişilemeyen zamanlarda anksiyete/kaygı ve huzursuzluk hissederler. İnternet her ne kadar sosyal bir hayat sunuyor ve sosyal tatmin sağlıyor gibi görünse de aşırı kullanımlarda insanları gerçek sosyal ortamlarından uzaklaştırır. Bu da beraberinde yalnızlığı ve insanların kişiler arası ilişkilerinde bozulmaları getirir. Bahsedilen bu sorunlar bazı psikiyatrik problemlerin oluşmasına zemin hazırlayabilmekte ya da bu problemlerin oluşmasını tetiklemektedir. Literatürde internet kullanımının dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, sosyal fobi, anksiyete ve depresyon gibi psikiyatrik bozukluklara neden olduğu belirtilmektedir (Günay vd., 2018: 80).

İnsanlar aşağıda verilen sekiz maddeden en az beş tanesini karşılaması durumunda internet bağımlısı olarak nitelendirilirler (Young, 1996b: 238-239):

  1. İnternet ile ilgili aşırı zihinsel uğraş (devamlı bir şekilde interneti düşünme, internette gerçekleştirilen oyunların ve yapacak olduğu aktivitelerin hayalini kurma vb. gibi durumlar).
  2. Arzu edilen keyfi alabilmek amacıyla giderek artan oranda internet kullanım ihtiyacı hissetme.
  3. İnternet kullanımını kontrol etmeye, azaltmaya ya da tamamen bırakmaya yönelik girişimlerin başarısız olması.
  4. İnternet kullanımının azaltılması ya da tamamen kesilmesi durumunda geçmek bilmeyen huzursuzluk, bitkinlik ya da kızgınlık gibi çeşitli olumsuz duyguların hissedilmesi.
  5. Başlangıçta planlanan süreden daha uzun süre internette vakit geçirme.
  6. İnternette çok fazla vakit geçirildiği için etrafındakilerle sorunlar yaşama, eğitim veya kariyer hayatıyla ilgili bir fırsatı tehlikeye atma ya da bu fırsatı elden kaçırma.
  7. Etrafındaki kişilere (aile, arkadaşlar, terapist, vb. bireylere) internette geçirdiği süreyle ilgili yalanlar söyleme.
  8. İnterneti problemlerden kaçmak veya olumsuz duygulardan uzaklaşmak için kullanma.

Belirtiler bu kriterlerden en az beş ve daha fazlasına “Evet” cevabını verenler bireyler “İnternet Bağımlısı”; diğerleri ise “Normal İnternet Kullanıcıları” dır (Young, 1996b: 239).

İnternet bağımlılığının herhangi bir yaş sınırlaması yoktur. Ancak en büyük risk grubunu ergenler oluşturur. İnternet bağımlılığının tedavisinde kontrol kabiliyetinin artırılması üzerine hareket edilir. Dolayısıyla İnternet bağımlılığında daha çok psikoterapiye odaklanılmakla birlikte, eşlik eden başka hastalıklar ve semptomlar için ilaç tedavisi seçenekleri de ele alınmaktadır.